Socket 423 Anakart Hurdaları : Teknolojinin hızla gelişmesiyle birlikte bilgisayar donanımları da sürekli yenileniyor. Bu değişim sürecinde geride kalan eski parçalar, özellikle de anakartlar, elektronik atık (e-atık) kategorisinde önemli bir yer tutuyor. Özellikle 2000’li yılların başlarında kullanılan Socket 423 anakartlar, bugün artık hurda statüsünde değerlendiriliyor. Peki bu anakartlar neden önemli? Geri dönüşümleri nasıl yapılır? Hangi değerli materyalleri içerirler?
Socket 423 Nedir?
Socket 423, Intel tarafından Pentium 4 işlemciler için 2000 yılında piyasaya sürülen bir CPU soketidir. Kısa ömürlü olmasına rağmen, bilgisayar donanımı tarihinde önemli bir yer tutar.
Öne Çıkan Özellikler:
- Çıkış Yılı: 2000
- İşlemci Desteği: Intel Pentium 4 (Willamette çekirdek)
- Pin Sayısı: 423 pin
- Fiziksel Yapı: PGA (Pin Grid Array)
- Bus Hızı: 400 MHz
- Kullanım Süresi: 2000–2001 (yerini Socket 478 aldı)
Neden Kısa Süreli Oldu?
Socket 423, 0.18 mikron üretim teknolojisiyle üretilmişti ve yüksek ısılarda çalışıyordu. Isı yönetimi açısından yetersiz kalması ve daha verimli soketlerin (özellikle Socket 478) piyasaya sürülmesiyle hızla terk edildi.
Socket 423 Anakartlarının Hurdaya Ayrılması
Socket 423 anakartlar artık günümüzde işlevsel bir kullanım alanı kalmamış, teknik olarak demode olmuş donanımlardır. Bu anakartlar:
- Tamir edilemez durumdaysa hurda olarak değerlendirilir.
- Koleksiyon değeri taşımayanlar, endüstriyel geri dönüşüme gönderilir.
Hurdaya ayrılan bu anakartlar, içerdikleri değerli metaller ve çevresel tehlikeler nedeniyle profesyonel biçimde işlenmelidir.
Anakartlarda Bulunan Değerli ve Tehlikeli Maddeler
Değerli Metaller
Socket 423 anakartlar, aşağıdaki metaller açısından ekonomik değere sahiptir:
| Metal | Kullanım Alanı | Geri Dönüşümdeki Değeri |
|---|---|---|
| Altın (Au) | CPU soketleri, pinler, lehim bağlantıları | Çok yüksek |
| Gümüş (Ag) | Lehim ve bağlantı noktaları | Yüksek |
| Bakır (Cu) | Devre yolları, bobinler, bağlantı kabloları | Yüksek |
| Paladyum (Pd) | Kondansatörlerde ve lehimlerde | Orta-yüksek |
Tehlikeli Maddeler
| Madde | Çevresel/Zararlı Etkisi |
|---|---|
| Kurşun (Pb) | Nörotoksik, toprağa ve suya karışır |
| Cıva (Hg) | Sinir sistemi üzerinde etkili |
| Kadmiyum (Cd) | Kanserojen, akü ve pil bileşeni |
| Bromlu alev geciktiriciler (BFRs) | Yakıldığında dioksin üretir |
Socket 423 Anakartların Geri Dönüşüm Süreci
Toplama ve Ayırma
- Elektronik atık merkezlerinde veya hurda alım noktalarında toplanır.
- Fiziksel olarak plastik, metal ve diğer bileşenlerine ayrılır.
Söküm ve Parçalama
- İşlemciler, RAM, kondansatör gibi elemanlar ayrıştırılır.
- Anakart parçalanarak geri dönüştürülmesi kolay hale getirilir.
Kimyasal Geri Kazanım
- Asidik çözeltilerle (örneğin nitrik asit) değerli metaller çözülür.
- Altın ve gümüş gibi metaller çökeltilerek geri kazanılır.
Termal İşlem
- Organik materyaller yakılır, metalik kalıntılar ayrıştırılır.
- Bu yöntem çevreye zararlı olabilir, kontrollü ortamda yapılmalıdır.
Türkiye’de Anakart Geri Dönüşümü Sektörü
Türkiye’de Socket 423 Anakart Hurdaları geri dönüşümü genellikle hurdacılar ve lisanslı e-atık firmaları tarafından yapılır. Ancak sektör hâlâ kayıt dışılıkla mücadele etmektedir.
Başlıca Sorunlar:
- Lisanssız işletmelerde çevreye zararlı yöntemlerle geri dönüşüm yapılması
- Kayda geçmeyen hurda alım-satım işlemleri
- Yetersiz kamu farkındalığı
Çevresel ve Ekonomik Katkılar
Çevresel Faydalar:
- Toprağa karışacak ağır metallerin önlenmesi
- Cihazların çöp sahasına gitmesinin engellenmesi
- Enerji ve kaynak tasarrufu
Ekonomik Faydalar:
Teknoloji ne kadar ilerlerse ilerlesin, geçmişte kullanılan donanımların geri dönüşüm süreçleri hem çevresel sürdürülebilirlik hem de ekonomik değer açısından önemlidir. Socket 423 Anakart Hurdaları, bugün için işlevsel bir ürün olmasalar da içerdikleri metaller ve geri dönüşüm potansiyelleriyle hâlâ değerlidir.
Doğru ayrıştırma, profesyonel geri dönüşüm ve kamu bilinci sayesinde bu tür atıklar gelecekte çevresel yük değil, ekonomik kazanç olarak değerlendirilmelidir.