LGA 775 Anakart Hurdaları : Bilgisayar teknolojileri hızla gelişirken, geçmişte yaygın kullanılan birçok donanım bugün hurda sınıfına girmiş durumda. Bu donanımlardan biri de Intel’in 2004 yılında piyasaya sürdüğü LGA 775 (Socket T) anakartlardır. DDR2 bellekler ve Pentium 4, Core 2 Duo gibi işlemcilerle uyumlu olan bu anakartlar, artık kullanılmamakta ve elektronik atık sınıfında değerlendirilmektedir.
LGA 775 Anakart Nedir?
LGA 775 (Land Grid Array 775), Intel tarafından geliştirilen ve 775 pinli işlemcileri destekleyen bir soket türüdür. Özellikleri şunlardır:
- 775 adet pin kontağı barındırır.
- Pentium 4, Pentium D, Core 2 Duo, Core 2 Quad gibi işlemcileri destekler.
- DDR, DDR2, bazı modellerde DDR3 RAM desteği sağlar.
- PCI, PCI Express, SATA ve IDE bağlantı noktaları içerir.
- Genellikle bakır ve altın içeren PCB (baskı devre) yapısına sahiptir.
Bu anakartlar özellikle 2004 – 2012 yılları arasında yaygın olarak kullanılmıştır.
LGA 775 Anakartların Hurdaya Ayrılması
Teknolojik ömrünü tamamlamış LGA 775 anakartlar:
- Bireysel kullanıcılar
- Servis sağlayıcılar
- Kurumsal IT birimleri
- Elektronik hurdacılar
aracılığıyla toplanır. Toplanan anakartlar aşağıdaki kriterlere göre sınıflandırılır:
- Fiziksel Durum: Yanık, kırık, eksik bileşenli anakartlar ayrılır.
- Model ve Üretici: ASUS, Gigabyte, MSI gibi markalara göre sınıflandırılır.
- Bileşen Yoğunluğu: Üzerindeki yonga ve bağlantı sayısına göre ayrıştırılır.
Anakartların İçeriğindeki Değerli Metaller
LGA 775 Anakart Hurdaları nda değerli metallerin varlığı geri dönüşüm açısından bu parçaları cazip kılar. Yaygın bulunan metaller şunlardır:
- Altın (Au): RAM slotları, işlemci soketi, bazı SMD bileşenlerde bulunur.
- Gümüş (Ag): Lehim noktalarında ve bazı yonga iç bağlantılarında yer alır.
- Bakır (Cu): Devre yolları, soğutucu bağlantılar ve bobinlerde mevcuttur.
- Paladyum (Pd): Bazı kapasitörler ve BGA yongalarda bulunabilir.
- Kurşun ve Kalay (Pb/Sn): Lehim maddesi olarak kullanılmıştır.
LGA 775 Anakart Geri Dönüşüm Süreci
Geri dönüşüm süreci profesyonel tesislerde, çevre ve iş güvenliği standartlarına uygun şekilde gerçekleştirilmelidir. Süreç adımları:
- Elle Ayırma: Soğutucular, bataryalar, plastik parçalar ayrılır.
- Kırma: Anakart Hurdaları küçük parçalara ayrılır.
- Isıl İşlem veya Mekanik Ayırma: Parçalar özel makinelerde işlenerek metal içerikler ayrılır.
- Kimyasal İşlem: Altın ve diğer değerli metaller çözülerek elde edilir (örneğin Aqua Regia yöntemi).
- Arıtma ve Rafine Etme: Çözeltilerden metaller çöktürülür ve rafine edilir.
Bu işlemler yüksek maliyetli olsa da, değerli metallerin geri kazanımıyla ekonomik olarak kârlıdır.
Çevresel Etki ve Sürdürülebilirlik
Anakart hurdaları nın kontrolsüz doğaya bırakılması, ciddi çevresel sorunlara yol açabilir:
- Toprak ve suya sızan ağır metaller (kurşun, cıva) çevreyi kirletir.
- Plastik bileşenlerin doğada çözünmemesi uzun vadeli çevre kirliliği yaratır.
- Yanlış geri dönüşüm işlemleri (örneğin açık havada yakma) toksik gazlar salabilir.
Bu sebeplerle anakart hurdalarının yalnızca lisanslı ve profesyonel tesislerde işlenmesi gerekir. Sürdürülebilirlik açısından bu süreç:
- Hammadde ihtiyacını azaltır.
- Enerji tüketimini düşürür.
- Karbon salımını minimize eder.
Türkiye ve Dünyada Geri Dönüşüm Uygulamaları
Türkiye’de:
- Elektronik atık yönetimi, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından denetlenir.
- Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliği’ne göre işlem yapılır.
- Lisanslı tesislerde geri dönüşüm zorunludur.
Dünyada:
- Avrupa Birliği: WEEE direktifi kapsamında elektronik atıklar ayrıştırılır.
- ABD: EPA (Environmental Protection Agency) kuralları uygulanır.
- Çin ve Hindistan: Büyük ölçekli elektronik atık işleme tesisleriyle öne çıkar.
Bu uygulamalar, küresel çapta e-atık sorununa çözüm getirmek için önemlidir.
LGA 775 Anakart Hurdaları, teknolojik tarih açısından önemli bir dönemin temsilcileridir. Günümüzde hurda olarak değerlendirilmelerine rağmen, içerdiği değerli metaller ve çevresel geri dönüşüm gereklilikleri açısından hâlâ büyük öneme sahiptir. Profesyonel şekilde işlenmeleri, hem ekonomik fayda sağlar hem de çevresel sürdürülebilirliğe katkıda bulunur.